نوار عصب عضله دو اندام یا چهار اندام؟!

با چنین تیتری، اولین سوالی که به ذهن ما خطور می‌کند این است که منظور از نوار عصب عضله دو اندام چیست؟ هدف از بیان تعداد اندام‌ها چیست؟ در این مقاله قصد داریم به معرفی این روش تشخیصی مهم بپردازیم و در سری مقالات بعدی به شرح دقیقی از نوار عصب عضله چهار اندام خواهیم پرداخت و در این قسمت، به همین مقدار اکتفا خواهیم کرد که نوار عصب عضله چهار اندام، به بررسی اندام تحتانی و فوقانی می‌پردازد.

در ابتدا باید این نکته را متذکر شد که همواره بیمار به علت درد در ناحیه‌ای که با آن مواجه است به متخصص مغز و اعصاب مراجعه می‌کند. بنابراین تعداد اندام‌های مورد بررسی بر اساس شکایت بیمار از احساس درد خود در آن ناحیه مشخص می‌شود. ممکن است بیمار با احساس درد در اندام فوقانی(دست‌ها) و یا در بخش تحتانی(پاها) به پزشک مراجعه کند، در این صورت بعد از بررسی‌های اولیه و طبق نظر پزشک، نوار عصب عضله دو اندام و یا چهار اندام گرفته می‌شود.

همانطور که در مقالات قبلی بدان اشاره شد، مطالعه نوار عصب و عضله یا همان EMG-NCV دارای سه بخش است که عبارتند از حسی، حرکتی و اعصاب. آسیب در هر قسمت از بخش های مطرح شده ، درمان خاص خود را دارد. اگر آسیب‌‌دیدگی در عصب باشد به توصیه پزشک مربوطه ، تست نوار عصب عضله انجام می‌شود.

چه کسانی برای گرفتن این تست باید اقدام کنند و نزد پزشک بروند؟

افرادی که دچار گرفتگی عضلات، سوزن‌سوزن شدن در یکی از اندام ها و یا دو اندام و یا چهار اندام دارند و یا افرادی که در عضوی از بدن خود، ضعف عضلانی احساس می‌کنند، نیاز است تا تست نوار عصب و عضله و یا موارد دیگری از آزمایش‌ها مانند آزمایش نوار عصب عضله دو اندام انجام بدهند. البته تجویز چنین آزمایش و تستی، بعد از بررسی اولیه پزشک و متخصص طب فیزیکی و توانبخشی صورت خواهد گرفت.

تست نوار عصب عضله دو اندام

به منظور تست نوار عصب و عضله دو روش و آزمایش معرفی شده است. اولین آزمایش موسوم به الکترومیوگرافی (EMG) است و دیگری آزمایش سرعت هدایت عصبی یا NCV است. اغلب مواقع برای نوار عصب عضله دو اندام، این دو آزمایش با هم انجام می‌شود.

تهاجمی در تست نوار عصب عضله دو اندام!!

یکی از روش‌های بررسی نوار عصب عضله دو اندام، الکترومیوگرافی است که به منظور مشخص کردن سلامت عضله یا عصب آن توصیه می‌شود. در مواردی نیز قادر به شناسایی ناهنجاری‌های عصبی و عضلانی است.

همچنین در مواردی دیده شده که برای تشخیص سلامت عضلات ورزشکاران و یا آسیب‌های وارده در اثر انجام ورزش‌های حرفه‌ای، این نوع آزمایش، برای ورزشکاران تجویز شده است. در اغلب ورزشکارانی که به طور خاص از دو دست استفاده می‌کنند، ممکن است مشکلات درد در ناحیه عضلات و یا گرفتگی گزارش شود که در این صورت با مراجعه به پزشک و انجام این تست، دست‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند. حتی بررسی نوار عصب عضله دو اندام در بسیاری از فوتبالیست‌ها نیز مرسوم است .

 اما یک ایراد در این نوع روش وجود دارد. ایرادی که به آن وارد است، استفاده از الکترود سوزنی است. الکترود سوزنی و یا هر وسیله دیگری که وارد بدن بشود، در دسته روش‌های تهاجمی قرار می‌گیرد و اغلب بیماران از انجام چنین روش‌هایی گریزانند. از طرفی دیگر مدت زمان انجام تست الکترومیوگرافی معمولا نیم ساعت تا نهایت یک ساعت گزارش شده است. هر چه مدت انجام این تست به یک ساعت نزدیکتر باشد، برای بیمار از نظر روحی و روانی، نگران کننده‌تر خواهد بود.

تست نوار عصب عضله دو اندام با استفاده از روش الکترومیوگرافی سوزنی بدین صورت است که الکترود مستقیماً در عضله قرار می گیرد. هدف از قرار دادن این الکترود سوزنی در عضله به منظور ثبت فعالیت الکتریکی عضله است. گرچه ورود سوزن‌های الکترودی به سطح پوست بسیار دردناک نیست اما افرادی هستند که از دیدن سوزن‌ها، نگران می‌شوند و تمایل دارند که یا از این آزمایش صرفه نظر کنند و یا اینکه برای تشخیص منشأ و علت اصلی درد عضله و یا عصب، راه غیرتهاجمی دیگری به آنها پیشنهاد شود.

تست نوار عصب عضله با روشی غیرتهاجمی

در قسمت قبل به روش دومی اشاره کردیم که اغلب مواقع توأمان با روش الکترومیوگرافی است. این روش برای نوار عصب عضله دو اندام، غیرتهاجمی است. در این نوع تست، بجای استفاده از سوزن‌ها و ورود سطحی سوزن به سطح پوست بیمار، از پچ(برچسب) الکترودی استفاده می‌شود. با چسباندن برچسب‌ها بر روی سطح پوست و ناحیه مورد بررسی، سرعت و قدرت سیگنال محاسبه می‌شود.

نحوه کار برچسب در این نوع نوار عصب عضله به نوعی به قوانین فیزیک و مقدار زمانِ رفت و برگشت سیگنال برمی‌گردد. در واقع هنگامی که پچ‌ها در نقاط حرکتی بیمار قرار می‌گیرند، سرعت سیگنال الکتریکی محاسبه می‌شود و توسط دستگاهی، نمایش داده  می‌شود. اگر عصب‌های بیمار سالم باشد، سرعت رفت و برگشت جریان الکتریکی و سیگنال‌ها سریعتر هستند و با سرعت بیشتر منتقل می‌شوند و در غیر این صورت، وقتی از یک آستانه‌ای (threshold) کمتر باشد ، نشان‌دهنده بودن ضعف در آن قسمت است.

 حرف آخر

مراقبت از سلامتی، باید برنامه زندگی روزمره ما باشد. تمامی آنچه که توسط خداوند متعال به بندگان ارزانی گشته، هدیه‌ای است الهی و باید در حفظ و نگهداری آن کوشا بود. تا بدین طریق، شکر پروردگار را بجا آورده باشیم. اغلب چنین آزمایش‌هایی زمانی توسط متخصصان، علی‌الخصوص متخصصان مغز و اعصاب (تخصص مغز و اعصاب با تخصص اعصاب و روان متفاوت است)، تجویز می‌شوند که آسیبی وارد شده باشد و یا درد و گرفتگی توسط بیمار گزارش شده باشد. تمامی این موارد حاکی از آن است که عصبی و یا عضله‌ای در اثر نادرست استفاده کردن اندام و جسم، دچار مشکل شده است. آزمایش‌های مرتبط با نوار عصب و عضله گاهی می‌تواند جلوی یک فاجعه بزرگتری را بگیرد. با تشخیص بهنگام عامل آسیب‌زننده به نوار عصب عضله دو اندام و یا چهار اندام و جلوگیری از ادامه آسیب، می‌توان باقی عمر را بدون نگرانی سپری کرد.