تنگی کانال نخاع
تنگی کانال نخاعی عمدتاً برای کمر استفاده میشود اما در همه مناطقی که نخاع و عصبها از آنها رد شده میتوان استفاده کرد مانند منطقه گردنی یا منطقه سینهای.
علل تنگی کانال نخاع
یکی از شایعترین دلایل آن دیسک است. تنگی کانال نخاعی کمری عمدتاً به علت دیسک کمر ایجاد میشود یعنی غضروفی که بین مهرههای ما قرار گرفته بنام دیسک در داخل کانال جلو میآید و با فشار آوردن بر روی عصبهایی که از کنار آن رد میشود موجب ایجاد تنگی و فشار بر روی عصبها میشود. معمولاً این مشکل موجب فشار بر روی چندین عصب بهصورت همزمان شده و علائم کلاسیک یا غیر کلاسیکی را میتواند ایجاد کند. در صورت ایجاد علایم کلاسیک درد پاها بهصورت دوطرفه ایجاد میشود.
یکی دیگر از علل تنگی کانال نخاع کمری آرتروز کمر است. یعنی استخوانهایی که مهرههای کمر ما را درست میکند دچار تیز شدگی و کاهش فاصله شده و در داخل کانال نخاع تنگی ایجاد میکند و بر روی عصبهای کناری آن فشار میآورد. آرتروز ستون فقرات هم از علل شایع این بیماری است.
سرخوردگی مهره باعث بروز این بیماری می شود. مهره نسبت به مهره قبلی یا بعدی خود جابهجا شده و به جلو میآید و به عصبهای کناری فشار آورده و موجب علائم زیادی در پاها میشود. سرخوردگی مهره کمر ممکن است در معاینه و بالین مانند دیسک کمر خود را نشان دهد و با فشار آوردن بر روی کانال نخاع موجب ایجاد علائم فشاری بر روی پاها بشود اما در عکس و ام ار ای جابهجایی مهره دیده میشود. عمده سرخوردگیهای باثبات کمر بدون درمان جراحی کنترل میشوند.
در بعضی از افراد این مشکل بهصورت مادرزادی وجود دارد. دراین گونه موارد کانال نخاع بهصورت مادرزادی کوچک میباشد و بنابراین با کوچکترین فشاری از قبیل دیسک یا سرخوردگی یا زوائد استخوانی آرتروز و همچنین بزرگشدن مفصل بین مهرههای کمر بهعنوان سندرم فاست میتواند علائم تنگی کانال نخاع را ایجاد کند.
از علل نادرتر این بیماری ضایعات فضاگیر مانند تودهها و تومورهای خوشخیم و بدخیم است. یعنی تودهها میتوانند در کانال جلوآمده و موج با ایجاد فشار بر روی عصب موجب علائم در پاهای فرد بشوند.
این مشکل معمولا که در سنین بالاتر به نسبت سایر مشکلات ستون فقرات رخ میدهد. یعنی این بیماری معمولاً بالای سن پنجاه سال و در رده سنی شصت تا هفتاد سال شایع میباشد اما دیسک کمر در رده سنی بین سی تا پنجاه سال شایع است. در واقع افراد مسنتر با احتمال بیشتری به این بیماری دچار میشوند.
علائم تنگی کانال نخاع چیست؟
تنگی کانال نخاع میتواند بهصورت کلاسیک بهصورت علامت درد در هنگام راهرفتن در پاها ظاهر شود و معمولاً در هر دو پا ایجاد میشود. یعنی فرد با راهرفتن با مسافتی مثلاً حدود صد متر یا پانصد متر دچار درد در پاها میشود که بلافاصله با نشستن کاهش پیدا کرده و فرد میتواند مجدداً مسافت صد متر یا همان پانصد متر را دوباره طی کند این علامت کلاسیک بیماری است اما هر نوع علائمی که مانند دیسک کمر در پاها ایجاد شود میتواند در امآرآی تنگی کانال نخاع هم داده باشد.
این مشکل میتواند گاهی اوقات علائم خود را بهصورت یکطرفه نشان دهد هرچند معمول نمیباشد ولی گاهی میتواند موجب ایجاد با ایجاد فشار بر روی یک عصب در یک ناحیه موجب علائمی شبیه حالت سیاتیک شود و وقتی پزشکان امآرآی بیمار را میبینند متوجه میشوند که در یک قسمتی تنگی کانال نخاع ایجاد شده است.
قابلذکر است این بیماری خطرناک نیست و لزوماً معنی آن جراحی برای بیمار نمیباشد بلکه وجود آن نشان میدهد که میزان فشار عناصر ستون فقرات زیادتر بوده به حدی که داخل کانال شدهاند اما در ناحیه کمری و از دیسک L1 و بعد آن در واقع ما نخاعی در ناحیه کمری نداریم و کانال نخاع منظور محوطهای است که عناصر عصبی از آن عبور میکنند ولی نخاعی در ناحیه پایین کمر وجود ندارد و بنابراین بیماران با تنگی نخاع کمری، برخلاف اسم بیماری نباید نگران فشار بر روی نخاع خود باشند.
درمان غیرجراحی تنگی کانال نخاع
درمان تنگی کانال نخاع بر اساس سن و علت ایجاد آن متفاوت است. همانطور که عنوان کردیم، لزوماً بروز این مشکل به معنی جراحی نیست هرچند بیماران مبتلا ممکن است سختتر به درمانهای رایج غیر جراحی به نسبت کسی که در تنگی کانال نخاع ندارد جواب بدهند. مثلاً اگر در درمان دیسک کمر بدون جراحی درمان برای یک بیمار هشتاد و پنج درصد میباشد در فردی که به این مشکل دچار شود علاوه بر دیسک کمر این امکان به هفتاد درصد تقلیل پیدا میکند اما عموماً بیماران احساس میکنند که وقتی عنوان تنگی کانال بر روی آنها گذاشته شده لزوماً به معنی جراحی میباشد.
همچنین توجه داشته باشید همانطور که گفتیم درمان بیماری به علل بروز آن وابسته است مثلاً سرخوردگی مهره اگر علت ایجاد این بیماری باشد ما کاری به تنگی کانال نداریم بلکه بر اساس اینکه چه میزان مهر سر خورده و یا اینکه آیا این سرخوردگی سوات در خم شدن به جلو و عقب دارد یا ندارد و سن بیمار چقدر است و چه علائمی برای بیمار ایجاد کرده است به درمان تصمیم میگیریم.
دارو درمانی
در درمان تنگی کانال نخاع بهصورت عمومی باید یکسری کارها انجام شود مثلاً باید التهاب در منطقه کانال کاهش پیدا کند برای این منظور استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی برای بیماران تجویز میشود مانند ناپروکسن و سلکسیب.
همچنین استفاده از ماساژ نخ بر یخ بر روی ناحیه کمر میتواند التهاب را کم کند بر روی ساق پا و باسن و ران پا میتوانید از ماساژ گرم استفاده کنید تا عضلات گرفتگیشان کمتر شده و آماده ورزشهای کششی شوند که قسمت دوم درمان تنگی کانال نخاع و جزء لاینفک درمان آن است.
دکامپرشن
در بین روشهای درمان غیر جراحی استفاده از تخت دکامپرشن بسیار مهم میباشد و میتواند موجب کاهش فشار قسمتهای تنگ شده کانال نخاع بر روی عصب شود.
استفاده از لیزر و تکاردرمانی
همچنین استفاده از لیزرهای پرتوان و استفاده از تکاردرمانی میتواند موجب کاهش التهاب و افزایش انعطافپذیری مفاصل کمر و غضروفها شده و بنابراین فشار را بر روی عصبهای درگیر کم کند.
اوزون درمانی
از مهمترین روشهای غیر جراحی درمان کانال نخاع روش دیگری که استفاده میشود روش استفاده از پرولوتراپی یا اوزون درمانی است که خصوصاً اگر به روش کدال انجام شود بسیار میتواند برای بیمار مفید باشد و علاوه بر ایجاد ثبات در ستون فقرات التهابات در منطقه را کاهش داده و موجب درد و کاهش درد شدید بیمار شود.
روش راکس
از بین روشهای غیر جراحی درمان تنگی کانال نخاع میتوان به استفاده از لیزر داخل دیسک یا استفاده از روشی به نام راکس استفاده کرد. راکس روشی است که در آن یک سوزن سیم مانند ظریف از کانال نخاع وارد شده و در تک تک قسمت های دیسک و تنگی زده شده و از طریق ان تزریق هم انجام می شود و میتواند بسیاری از بیماران مبتلا را از انجام جراحیهای پیچیده کانال نخاع و بازکردن کمر نجات دهد.
درمان جراحی
جراحی تنگی کانال نخاع هم از روشهای دیگری است که در درمان آن استفاده میشود. همانطور که عنوان شد هرچند که این بیماری نسبت دیسک کمر، سندرم سرخوردگی مهره و سایر مشکلات ستون فقرات، احتمال جراحی بالاتری دارد ولی درعینحال عمده بیماران مبتلا به آن هم لزوماً نیاز به جراحی کمر ندارند و میتوانند با انجام روشهای غیر جراحی درد خود را کاهش دهند و قدرت کمر خود را بالا ببرند و بتوانند به زندگی مستقل و بدون درد در حد قابلقبولی ادامه دهند.