هرآنچه باید از تنگی کانال نخاعی بدانید

تنگی کانال نخاعی به معنی باریک شدن غیرعادی ستون فقرات است. در این مطلب علل، علائم و درمان آن را به صورت کامل بررسی می‌نماییم.

تنگی کانال نخاعی چیست؟

این عارضه که به دلیل تنگ شدن ستون فقرات ایجاد می‌گردد می‌تواند قسمت‌های مختلفی از ستون فقرات را درگیر نماید. تنگی کانال نخاعی عارضه‌ای است که باعث نارسائی عصبی در ناحیه‌ی ایجاد عارضه می‌شود. به طور معمول بیشترین نواحی بدن که تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند مهره های گردن و مهره های کمر هستند. این مشکل در مردان شیوع بیشتری دارد و معمولا پس از چهل سالگی خود را نشان می‌دهد.

علائم تنگی کانال نخاعی چیست؟

تنگی کانال  نخاع ممکن است  موجب کمر درد و نیز درد در پاها و علائمی شبیه به سیاتیک شود. از جمله مهم‌ترین علائم تنگی کانال نخاعی می‌توان به درد، احساس کرختی و خواب رفتگی و نیز کاهش کنترل در حرکات فرد آسیب دیده اشاره کرد.

علائم دیگر تنگی کانال نخاعی ممکن است شامل: افتادن مکرر، فقدان هماهنگی جسمی در اعضای حرکتی (بی دست و پایی، ناشیگری و یک نوع حس عدم تعادل)، درد و مشکل در هنگام راه رفتن، بی حسی، سوزن سوزن شدن، احساسات گرم و یا سرد در پاها باشد.

اما علامت اصلی و مهم ترین علامت بروز این مشکل احساس ناراحتی در پاها پس از راه رفتن و یا ایستادن های طولانی مدت است که معمولا بعد از چند دقیقه استراحت و یا تغییر موقعیت از حالت ایستاده به نشسته برطرف می‌شود.

اگر این عارضه در ناحیه گردن باشد علائم مربوطه در پشت، شانه ها و دست ها احساس می‌شود. اگر این عارضه در قسمت کمر فرد باشد علائم درد، بی حسی و کرختی در ناحیه باسن، ساق پاها و ران احساس می‌شود. معمولا بیمارانی با این مشکل در کمر برای درمان مراجعه می‌نمایند از سختی و اخساس ناراحتی در ایستادن شکایت دارند و شمار بسیار زیادی از آنها از ناراحتی و درد در بالا و پایین زانو ابراز ناراحتی می‌نمایند. این افراد نیازمند تکیه دادن دست به یک تکیه‌گاه به منظور خم شدن به جلو هستند.

علت تنگی کانال نخاعی چیست؟

برای این بیماری علل مختلفی بیان شده است که در ادامه به اختصار در مورد آن توضیح می‌دهیم.

پیری و افزایش سن

با بالا رفتن سن، رباط (بافت همبند سختی که بین استخوانها در ستون فقرات وجود دارد) می‌تواند ضخیم تر شود. رشد زواید کوچک استخوانی به نام استوفیت که در آرتروز کمر وجود دارند ممکن است در استخوان ها و نیز به داخل مجرای نخاعی توسعه یابند و باعث تنگی کانال شوند.

دیسک کمر یا دیسک گردن

بالشتکی بین مهره ها است و به آن دیسک می‌گوییم ممکن است دچار بیرون زدگی شود و یا شروع به خراب شدن کند. همین امر یک علت تنگی کانال نخاعی است.

شکستگی فاست

بند مفاصل یا همان فاست‌ها (سطوح مسطحی در هر مهره که به ستون فقرات شکل و فرم می‌دهند) نیز ممکن است شروع به شکستن کنند و ایجاد اسپوندیلولیزیس یا سرخوردگی مهره یا لیستزیس کنند.

آرتروز یک علت تنگی کانال نخاعی

دو نوع آرتریت یا التهاب مفصل وجود دارد که ممکن است ستون فقرات را تحت تاثیر قرار دهد. یکی استئوآرتریت یا همان آرتروز کمر و دیگری التهاب مفصل که آرتریت روماتوئید نام دارد. هر دو این التهابات یک علت تنگی کانال نخاعی است.

وراثت

اگر مجرای نخاعی کودک در هنگام تولد بیش از حد کوچک باشد، علائم تنگی کانال نخاعی ممکن است در همان فرد در جوانی بروز کنند. پس این عارضه در یک فرد جوان غیر امری ممکن نیست اما شایع هم نیست و ناهنجاری های موجود در ساختار مهره های درگیر می‌تواند منجر به بروز این مشکل شود.

بی ثباتی ستون فقرات و یا اسپوندیلولیستزی

این عارضه زمانی رخ می‌دهد که یک مهره جلوتر از مهره ی دیگر قرار می‌گیرد. مهره‌ای که جلوتر از مهره ی بعدی قرار می‌گیرد می‌تواند باعث ایجاد محدودیت در کانال نخاع و در نتیجه تنگی کانال نخاعی شود.

تومورهای ستون فقرات

رشد غیر طبیعی بافت نرم در این کانال با ایجاد التهاب یا رشد بافت به داخل مجرا باعث تنگی کانال نخاعی می‌شود. رشد بافت ممکن است به تحلیل رفتن استخوان (پوکی استخوان که ناشی از بیش فعالی سلولهای استخوانی خاص است)، جابجایی استخوان و فروپاشی نهایی چارچوب حمایت کننده از ستون فقرات منجر شود.

تروما یا ضربه

سوانح و حوادث غیر منتظره و آسیب زا ممکن است ستون فقرات و کانال نخاعی را از جای اصلی خود خارج کنند و یا باعث شکستگی های انفجاری شوند که منجر به تولید تکه های استخوان می‌شود که در مجرای کانال نخاعی نفوذ می‌کنند.

کیست‌های ستون فقرات

وجود کیست در مفصل فاست مهره ها، پوکی استخوان و در نتیجه آن شکستگی مهره ها و ضخیم شدن لیگامنت های بدن نیز از دیگر عوامل ایجاد این عارضه هستند.

تنگی کانال نخاعی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

معمولا بیمارانی  که دچار این مشکل می‌شوند هیچ سابقه ای از مشکلات و دردهای کمر و یا آسیب های مرتبط ندارند. اغلب بیماران، علائم غیر معمول و دردهایی در ناحیه ی پا دارند که نشانه ای از تنگی مجرای نخاعی است. جالب است بدانید بسیاری از بیماران اغلب به دنبال تعویض کفش و کفی کفش خود هستند اما تعویض کفش ها دردی را دوا نمی‌کند چرا که مشکل در ستون فقرات بیمار است.

تشخیص تنگی کانال نخاعی نیازمند موارد زیر است:

• معاینه توسط پزشک متخصص
• ام آر آی (MRI)
• سی تی اسکن
• تست نوار عصب و عضله
• Amyelogram
• سی تی اسکن
• و …

اغلب درمان های ساده ای  همچون تغییرات وضعیتی یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مشکل و درد نواحی عارضه را رفع نمی‌کند و مطالعات تصویربرداری خاصی برای تعیین علت و محل مشکل مورد نظر، ضروری. MRI (تصویر رزونانس مغناطیسی) و یا نوار عصب و عضله (EMG_NCV) نیز ممکن است درخواست شود. Amyelogram (گرفتن اشعه ایکس پس تزریق یک ماده حاجب به داخل ستون فقرات) ممکن است انجام شود. این و دیگر روش های تصویربرداری همچون سی تی اسکن می‌تواند جزئیات مربوط به استخوان ها و بافت ها را به وضوح ارائه دهد و به تشخیص کمک بسیاری بکند.

درمان تنگی کانال نخاعی چگونه انجام می‌شود؟

برای درمان تنگی کانال نخاعی می‌توان دو روش جراحی و راه حل تهاجمی و نیز راه حل های غیر تهاجمی یا غیر جراحی استفاده کرد. امروزه پیشرفت علم و تکنولوژی راه حل هایی که به جراحی منتهی می‌شوند را رد کرده و تمام تلاش علوم و تکنولوژی های جدید، کاهش ریسک جراحی و نیز کاهش عوارض ناشی از جراحی است. در نتیجه مداوای این عارضه نیز با درمان های کم ریسک امکانپذیر است. در ادامه گزینه های موثر در درمان آن را بررسی می‌کنیم.

تغییر در حالت بدنی

افراد با عارضه ی تنگی مجرای نخاع ممکن است متوجه این موضوع شوند که خم کردن ستون فقرات به سمت جلو در حالی که راه می‌روند نشانه های درد را تسکین می‌دهد. دراز کشیدن با زانو کشیده شده به سمت قفسه سینه نیز می تواند درد را کاهش دهد. این حالتها فضای دسترسی اعصاب به بافت ها را افزایش می‌دهد و ممکن است تحمل درد را برای افرادی که از تنگی مجرای نخاع رنج می‌برند آسان تر کند تا بتوانند مسافت بیشتری راه بروند.

استفاده از روش‌های نوین طب فیزیکی و توانبخشی

انجام روش هایی مانند مانیپولاسیون کمری ، طب سوزنی، تحریکات الکتریکی، کشش دستی و در بعضی موارد تزریقات تخصصی مفصلی و فاست ها و PRP می‌توانند بین 80 تا 90 درصد بیماران را بدون جراحی کنترل کند.

دارودرمانی

در بعضی موارد، فشار بر اعصاب نخاعی با تورم التهابی ایجاد می‌شود. بهترین دارو برای تنگی کانال نخاعی داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپیرین یا ایبوبروفن هستند. این داروها می‌توانند به تسکین درد کمک نمایند.

ورزش برای تنگی کانال نخاعی

فعالیت های هوازی مانند دوچرخه سواری به دنبال از سر گیری فعالیت های روزانه برای بیمار تحت درمان موثر است.

جراحی تنگی کانال نخاعی

اگر انجام درمان های دیگر درد تنگی کانال نخاعیی را تسکین ندهد، ممکن است روش جراحی برای کاهش فشار بر روی اعصاب توصیه شود.

تزریق پی آر پی (PRP) بهترین روش درمان تنگی کانال نخاعی

روش تزریق پی آر پی یا PRP که در بالا به اختصار از آن یاد شد، می‌تواند در جهت کاهش درد و درمان تنگی کانال نخاعی بسیار موثر باشد. با توجه به اینکه  حدود 70 درصد دردهای کمری از مشکلات لیگامنتی نشات می‌گیرند و این لیگامنت ها از کمبود خونرسانی رنج می‌برند، از خاصیت خود ترمیمی بی بهره هستند، بنابراین روش درمانی پی آر پی (تزریق مستقیم پلاسمای غنی شده از پلاکت) باعث بازسازی لیگامنت ها و تاندون های نگهدارنده ی ستون مهره ها می‌شود که در نتیجه در ستون فقرات ثبات ایجاد می‌کند.

سایر توصیه‌ها

در نهایت ذکر این نکته که کاهش وزن روند تنگی کانال نخاعی را  کند می‌کند، قابل اهمیت است. پس از آنکه بیمار با کمک و روش های درمانی پزشک معالج دوره حاد بیماری خود را پشت سر می‌گذارد، فیزیوتراپی به منظور تقویت و کشش کنترل شده عضلات نگه دارنده ستون فقرات تجویز می‌شود.