درد کمر در بارداری یکی از مشکلاتی است که در اين دوره از زندگي خانم‌ها بسيار مشاهده مي‌گردد. اين درد ممكن است براي يك چهارم و حتي نيمي از زنان باردار پيش بيايد. لازم به ذكر است این درد براي افرادي كه قبل از بارداري تجربه كمردرد داشته باشند تشديد خواهد شد. در اين مطلب سعي مي‌كنيم راهكارهايي برای پیشگیری و درمان درد کمر در بارداری ارائه نماییم.
علت سیاتیک و درد کمر در بارداری چیست؟
هورمونی به نام ریلکسین وجود دارد که لیگامنت های شما را در دوران بارداری شل می کند. شروع شل کردن لیگامنت ها از همان اوایل دوران بارداری اتفاق می افتد. بیشترین میزان تولید هورمون ریلکسین در هفته های دهم تا چهاردهم از دوران بارداری است.
ورود به سه ماهه دوم و سوم از دوران بارداری، با افزایش وزن جنین و بزرگ شدن اندازه رحم همراه است. این امر باعث می شود که لیگامنت ها و عضلات ناحیه کمر فشار بیشتری را تحمل کنند. فشار مضاعف وارد شده باعث مشکلات جدی تری چون بروز دیسک کمر و کمردرد شدیدی در زنان باردار می شود. با رشد بیشتر جنین این درد هم افزایش پیدا می کند. افزون بر این در صورتی که فردی دارای اضافه وزن یا اندام نامتناسب باشد، بیشتر احتمال دارد که درد پایین کمر در دوران بارداری برایش به وجود بیاید. معمولا درد کمر در دوران بارداری به دلیل سیاتیک ناشی از دیسک کمر زیاد مشاهده نمی شود.
در صورتی که شاهد دردهای پایین کمر زیادی در دوران بارداری هستیم که دارای علائمی شبیه به درد سیاتیک هستند. ایجاد علائم سیاتیک امکان دارد در اثر کشیدگی عضلات و ناپایداری مفاصل ستون فقرات نیز به وجود بیاید. از علل شایع سیاتیک در مدت بارداری می توان به درد استخوان لگن، مشکلات مفاصل ساکروایلیاک و عارضه ای به نام سندروم پیریفورمیس اشاره کرد. حال سندروم پیریفورمیس به چه معناست؟ نام عارضه ای است که در طی آن عضلات ناحیه باسن به نام عضله گلابي شکل يا پيريفورميس درگیر می شوند.
علائم ونشانه های درد کمر در بارداری چیست؟
کمردرد دوران بارداری معمولا در ناحیه ای که استخوان پایین کمر به لگن متصل می شود، مشاهده می شود. کمر دردی که در دوران بارداری اتفاق می افتد ممکن است به سادگی با درد لگن اشتباه گرفته شود. از این رو این نوع دردها را به دو گروه مختلف تقسیم می کنند:
- درد پایین کمر: در صورتی که تجربه درد پایین کمر را نداشته اید، به شکل یک درد شدید و گُنگ در قسمت پایین کمر اتفاق می افتد که هنگام خم شدن به طرف جلو، متوجه آن می شوید. این درد باعث می شود توانایی شما در حرکت دادن قسمت پایین ستون فقرات یا ناحیه لومبار کاهش یابد. اگر بر روی ماهیچه های خاصی در کمر افرادی که به این مشکل دچار هستند، فشاری وارد شود، باعث احساس ناراحتی و درد شدیدی برایشان می شود.
- درد کمربند لگنی : (PGP) شل شدن لیگامنت ها و ناپایداری مفاصل ساکروایلیاک در ناحیه لگن باعث ایجاد این درد می شود. این درد در ناحیه پشت لگن و در محل اتصال استخوان لگن به استخوان دنبالچه در انتهای ستون فقرات حس می شود. مفصلی که بین استخوان لگن و استخوان دنبالچه وجود دارد مفصل ساکروایلیاک نامیده می شود. درد این ناحیه به صورت های مختلف کوبشی، تیر کشیدن، گُنگ یا سوزش و به طور متناوب نمایان می شود. این درد شاید تا پشت کشاله ران نیز برسد. از همین رو این درد توسط بعضی از پزشکان عمومی یا پرستاران، با درد سیاتیک اشتباه گرفته می شود.
ابتدا متخصص طب فیزیکی نوع درد شما را مشخص می کند سپس برای شما برنامه درمانی طبق نتایج به دست آمده تجویز می کند. در کنار آن ها ورزش‌های تقویتی به شما می دهد. در صورت احساس درد در استخوان عانه (شرمگاهی) یا ناحیه اطراف آن در طرف جلوی بدن، امکان دارد یک بیماری به نام اختلال عملکرد سمفیز پوبیس (SPD) عاملش باشد. این عارضه باعث درگیر شدن لیگامنت های ناحیه لگن می شود.
چه عوارضی به دنیال درد کمر در بارداری ایجاد می شود؟
کمردردهایی که در دوران بارداری به وجود می آیند باعث سخت شدن کارهایی که در ادامه آمده اند می شود:
- برخاستن از حالت نشسته
- غلتیدن در رختخواب
- پوشیدن و در آوردن لباس ها
- راه رفتن به مدت طولانی
- بلند کردن و حمل اجسام سبک وزن
- ورزش براي درمان درد کمر در بارداری
بهترین راهکار برای درمان درد کمر در بارداری چیست؟
پزشکان روش‌های درمانی مختلفی جهت رفع این مشکل پیشنهاد می‌کنند که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌نماییم.
بهترین ورزش برای درمان کمردرد بارداری چیست؟
هر گونه حرکت ورزشی که خودسرانه باشد، ممکن است مشکل ساز شود به ویژه اگر در دوران بارداری انجام شود. بنابراین قبل از این که هر گونه برنامه ورزشی را شروع کنید حتماً مشورت با متخصص طب فیزیکی و حرکات اصلاحی را انجام دهید.
۱. کشش عضله گلابی شکل (پیریفورمیس)
این حرکت کششی تسکین کشیدگی و سفتی عضله گلابی شکل در عمق لگن و باسن را موجب شده و قابلیت کاهش شدت درد سیاتیک را دارد.
۲. کشش با کمک میز
انجام این حرکت برای دوره بارداری بسیار مناسب است که باعث کشش و تقویت عضلات کمر، باسن و پشت ران پا می شود.
۳. حرکت کبوتری
این مورد از جمله حرکات شناخته شده و رایج در ورزش یوگا است که دردهای شبیه به سیاتیک در دوران بارداری را کاهش می دهد.
۴. کشش عضله چرخاننده لگن
این حرکت باعث می شود دردهای ناشی از همردیف نبودن استخوان های لگن و وضعیت نادرست اندام ها تسکین یابد.
درمان درد کمر در بارداری با ماساژ
یکی از راه های ساده و مؤثر برای این که از درد کمر در بارداری به خصوص در قسمت های پایینی کمر خلاص شوید، ماساژ است. ماساژ آرام سازی و تسکین عضلات خسته و دردناک بدن را در پی دارد. با کمک یک درمانگر باتجربه می توانید باعث افزایش دامنه حرکت مفاصل خود شوید. با این کار میزان فشارهای وارد شده به اندام هایتان در زمان کار کردن به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. این امر باعث احساس راحتی بیشتری در دوران بارداري می شود. به منظور این که ایمنی بیشتر داشته باشید و سلامتی خود و کودکتان را حفظ کنید هرگز برای ماساژ درمانی به سالن های ماساژی نروید که درمانگران متخصص در زمینه ماساژ زنان باردار در آن جا نیستند.
تناسب اندام و وضعیت صحیح بدن
- از رها کردن یک باره بدن خود به هنگام نشستن و چرخاندن کمر خود به هنگام برخاستن خودداری کنید. به مدت طولانی در یک وضعیت ثابت نشینید یا نایستید.
- از قوز کردن هنگام ایستادن یا نشستن، پرهیز کنید. سعی کنید کمر در حالت کاملاً صاف باشد و خم و راست کردن کمر را تا جایی که باعث درد و ناراحتی نشود، فراموش نکنید. حتما زمانی را در هنگام کار کردن، به استراحت اختصاص دهید که باعث رفع خستگی شود.
- هنگامی که می خواهید بشینید، یک بالش کوچک یا یک لومبار رول در پشت پایین کمر خود قرار دهید.
درمان درد كمر در بارداری با طب سوزنی
یکی از روش های کاهش درد کمردردهای دوران بارداری طب سوزنی است. اما باید توجه داشت که شخصی که طب سوزنی انجام می دهد متخصص باتجربه باشد؛ زیرا روی برخی از نقاط در دوران بارداری نباید طب سوزنی انجام شود.
بالش های مخصوص بارداری
در مدت دوران بارداری خود یک بالش مثلثی شکل مخصوص بارداری زیر شکمتان قرار دهید. در این مدت سعی کنید به روی پهلو بخوابید.
گرما و سرما
اگر یک حمام آب گرم یا يک بسته داغ یا فشار آب گرم دوش حمام را در برنامه روزانه خود قرار دهید تاثیر به سزایی در کاهش درد و ناراحتی کمر شما دارد. بسته های یخ نیز در کاهش درد و ناراحتی تاثیر به سزایی دارند.
چگونه از درد کمر در بارداری پیشگیری کنیم؟
با انجام مواردی چون ورزش منظم، تقویت عضلات، بهبود تناسب اندام و وضعیت بدن خود، ورزش های تقویتی از قبیل پیلاتس، شنا و کلاس های ورزشی مخصوص پیش از تولد نوزاد که باعث تقویت عضلات ناحیه کمر و شکم می شود، می توان از درد کمر در این دوران پیشگیری کرد. تا جایی که ممکن است از خم کردن و چرخاندن کمر هنگام کار کردن و بلند کردن اجسام، خودداری کنید.
