پارگی تاندون زانو، یک اتفاق نادر است و معمولا زمانی رخ میدهد که تاندون زانو از مدت‌ها پیش دچار التهاب بوده باشد. این مشکل به طور معمول، به صورت خود به خود و یا با یک ضربه‌ی کوچک رخ میدهد و بیشتر هم در افراد زیر 40 سال دیده می‌شود. این مشکل بعد از شکستگی کشکک زانو و پارگی تاندون عضله چهار سر، سومین آسیب شایع وارد بر مکانیسم اکستانسور زانو است (اکستانسور یعنی بازکننده و در اینجا مقصود از اکستانسور بازکننده ی مفصل زانو است). در این مطلب به بررسی پارگی و درمان آن می‌پردازیم.
آناتومی و فیزیولوژی تاندون زانو
تاندون زانو همان برجستگی روی قسمت جلویی استخوان تیبیا است که درست زیر زانو متصل شده و تا انتهای کشکک که تاندون عضله چهارسر به روی آن متصل شده، کشیده شده است. در ادامه‌ی تاندون عضله‌ی چهارسر، خود عضله‌ی چهارسر ران قرار دارد. تاندون زانو، به زانو توانایی خم و راست شدن میدهد و کارکردهای اساسی حرکتی همچون راه رفتن، دویدن و … را برای ما امکان پذیر می‌کند. پارگی تاندون زانو معمولاً در محل اتصال استخوان و تاندون زانو رخ میدهد و باعث برهم خوردن تمام مکانیسم اکستانسور زانو می‌شود. پیچیدگی این مکانیسم باعث حساسیت بالا در درمان آن می‌شود.
پارگی تاندون زانو چیست؟
این مشکل می‌تواند به صورت جزئی و یا کلی باشد. در درمان آن هم به صورت پارگی جزئی معمولا به عمل جراحی نیازی ندارد؛ پارگی جزئی شامل ساییدگی تاندون و یا کشیدگی تاندون و دور شدن آن از کشکک است در حالی که اتصال آن هنوز به طور کامل پاره نشده است. بسته به شدت آسیب وارد شده، پزشک متخصص ممکن است عدم تحرک زانو، استفاده از بریس زانو همراه با استراحت و درمان فیزیکی و حرکت درمانی را پیشنهاد دهند.
این مسئله به صورت کامل، جدی‌تر و دردناک‌تر است. در صورتی که تاندون زانو از کشکک جدا شود، به آن پارگی کامل می‌گویند. این عارضه مانع از خم و راست شدن زانو به طور کامل می‌شود.
چه عواملی باعث بروز این مشکل می‌شوند؟
پارگی تاندون زانو در افراد با فعالیت های مختلف معمولاً ناشی از آسیب دیدن است مانند فرودی سخت از یک پرش یا ضربه‌ای ناشی از سقوط از ارتفاع یا … . در صورتی که فردی از ضعف یا التهاب تاندون زانو رنج می‌برد و احساس درد دارد، ممکن است به پارگی تاندون زانو دچار شود. درمان آن هم بر اساس میزان آسیب به وجود آمده برای هر فرد متفاوت است.
عوامل عوامل موثر بروز این مشکل عبارتند از:
- بیماری‌های متابولیک و التهابی
- نارسایی کلیه
- روماتیسم زانو
- لوپوس اریتماتوس سیستماتیک
- پرکاری تیروئید
- مصرف استروئید
- تزریق داخل مفصلی استروئید به طور مزمن
علائم پارگی تاندون زانو چیست؟
تجربه کردن یک حالت پارگی یا احساس صدای تق تق کردن زانو، از جمله شایع‌ترین علائم این مشکل هستند. ممکن است بعد از اینکه تاندون زانو پاره شود شما قادر به صاف کردن زانوی خود نباشید و به سختی راه بروید. درد زانو، ورم زانو، کبودی در ناحیه ی زانو، خشکی زانو و گرفتگی عضلات از علائم شایعی هستند که بعد از پارگی رخ می‌دهند. این امکان نیز وجود دارد که در محل وارد آمدن آسیب دیدگی نیز تورفتگی یا نشانه‌ی دیگری مشاهده شود. همچنین فرد ممکن است، بی‌ثباتی و ناپایداری و سخت بودن کنترل زانو را بعنوان علائم کشیدگی تاندون زانو تجربه کند. فرایند درمان پارگی تاندون زانو در ادامه مورد بحث قرار می‌گیرد.
تشخیص چگونه انجام می‌شود؟
معمولاً تاریخچه پزشکی، معاینات فیزیکی و رادیوگرافی ساده تمام آن مواردی ست که برای تشخیص پارگی تاندون زانو لازم است. تمامی این مراحل تشخیصی برای درمان پارگی تاندون زانو لازم هستند.
به طور کلی بیماران بعد از وارد آمدن آسیب به زانو، شروع فوری و ناگهانی دردی شدید را به پزشک گزارش می‌دهند. همچنین ممکن است فرد آسیب دیده پارگی یا تق تق کردن زانو را احساس کند. ورم کردن بیش از حد زانو و عدم توانایی یا دشوار بودن تحمل وزن بر روی زانو نیز گزارش شده است.
روش‌های تشخیصی و علائمی که پزشک با معاینات بالینی به این مشکل مشکوک می‌شود:
- معاینه بالینی
- گسترش تورم زانو به جلو
- کبود شدن زانو
- خون مردگی پوست زانو
- همارتروز یا خونریزی در درون مفصل زانو
- پاتلا آلتا (رو به بالا قرارگرفتن کشکک به صورت کاملا غیرطبیعی)
- حساسیت به لمس
- خشکی در جلوی زانو
- رتیناکولای کشکک
- مطالعات تصویربرداری
- رادیوگرافی ساده
- سونوگرافی
- ام آر آی
درمان پارگی تاندون زانو چیست؟
همان‌طور که قبلاً بیان شد؛ بسته به نوع آسیب وارد شده به زانو، درمان پارگی تاندون زانو که آسیب آن جزئی است ممکن است بدون عمل جراحی قابل‌درمان باشد.
درمان فوری درد پارگی تاندون زانو
- بی‌حس کردن برای تسکین درد زانو
- استراحت کردن
- یخ گذاشتن برای کمک به کاهش تورم. (برای 24 تا 48 ساعت ابتدای وارد آمدن آسیب، باید هر 2 تا 3 ساعت یکبار به مدت 20 دقیقه روی محل آسیب‌دیده یخ گذاشته شود).
- فشرده‌سازی با استفاده از باند یا آتل برای ایجاد ثبات در زانو
- بالا نگه داشتن پا برای کمک به کاهش ورم زانو
بهترین دارو برای درمان طب سوزنی روشی اثبات شده برای کاهش درد و خشکی زانو است
تسکین‌دهنده‌های درد، داروهایی مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین IB و …) یا سدیم ناپروکسن (Aleve و …) می‌توانند درد ناشی از التهاب و پارگی تاندون زانو را برای مدت کوتاهی تسکین دهند و به درمان پارگی تاندون زانو کمک کنند.
پرولوتراپی و اوزون تراپی
پرولوتراپی و اوزون تراپی عوامل رشد را تحریک کرده و باعث ساخته شدن کلاژن‌های جدید در ناحیه‌ی آسیب‌دیده می‌شوند. این روش درمانی رسوبات را تحریک کرده و باعث فعالیت بیشتر فیبروبلاست‌ها، استئوبلاست‌ها و کندروبلاست‌ها می‌شود. از آنجا که این عمل باعث تولید کلاژن های جدید می‌شود، رباط‌ها و تاندون‌های درمان‌شده توسط پرولوتراپی و اوزون تراپی ضخیم‌تر و قوی‌تر می‌شوند و در نتیجه در درمان پارگی تاندون زانو تاثیرات عالی بر جای میگذارند. با پرولوتراپی و اوزون تراپی، هم‌ترازی، پایداری و عملکرد زانو تاندون به صورت صحیح بازیابی می‌شود و معمولاً در اکثر موارد درد زانو فروکش می‌کند.
تزریق پی آر پی برای درمان پارگی تاندون زانو
در درمان پارگی تاندون زانو، روش درمانی تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)، رویکردی غیرجراحی است که با استفاده از توانایی خوددرمانی بدن، روند بهبود را تسریع می‌کند و ارتقاء می‌بخشد. پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) دقیقا همان پلاسمای خون است که با پلاکت‌های حاوی عوامل رشد، غنی شده است. تزریق PRP، نقش مهمی در بهره‌برداری از خواص طبیعی پلاکت‌ها دارد؛ با تزریق PRP مقدار زیادی از فاکتورهای رشد آزاد می‌شوند که باعث تسریع روند بهبودی بافت های نرم و جراحت ها می‌شوند. تزریق PRP به طور مستقیم روی ناحیه‌ی آسیب‌دیده اعمال می‌شود تا باعث تحریک روند خوددرمانی در بدن شود.
ماساژ درمانی
سرعت بهبود تاندون آسیب‌دیده، در سطح سلولی تعیین می‌شود. این یعنی اینکه شما می‌توانید این سرعت را از طریق رژیم غذایی سالم، سبک زندگی سلامت، مصرف دارو و ورزش کردن و همچنین ماساژ دادن عضلات تحت تأثیرات مثبت قرار دهید. ماساژ به طور مستقیم تاندون آسیب‌دیده را بهبود نمی‌بخشد، اما به کاهش فشار بیش از حد بر روی زانو کمک می‌کند که این مانع وارد شدن آسیب بیشتر به زانو می‌شود و درنهایت بر درمان آن تاثیر می‌گذارد.
شوک درمانی
آسیب‌های مزمن وارد شده به تاندون زانو و فاسیا همانند التهاب تاندون زانو، التهاب تاندون کشکک و التهاب فاسیای کف پایی؛ ناشی از آسیب و نیز اختلال در روند بهبود و درمان الیاف تاندون یا فاسیا هستند که ربطی به التهاب عمومی ندارند. شوک درمانی می‌تواند یک مقدار فشار کنترل‌شده به محل آسیب‌دیده اعمال کند و از این طریق باعث شروع دوباره ی فرایند بهبود در درمان پارگی تاندون زانو شود.
درمان با طب سوزنی
طب سوزنی روشی اثبات شده برای کاهش درد و خشکی زانو و همچنین بهبود عملکرد آن است. طب سوزنی برای آن دسته از بیمارانی که دارای مشکلاتی مانند آرتریت یا آرتروز زانو هستند، بسیار مؤثر است.
درمان فیزیکی و ورزش برای درمان این مشکل
در درمان پارگی تاندون زانو ورزش‌های مختص زانو می‌توانند قدرت و دامنه حرکتی زانو را دوباره بازگردانند. پزشک شما ممکن است برای تقویت عضلات چهارسر، انجام یک سری از حرکات و ورزش‌ها را به شما توصیه کند. در اکثر موارد، بالا آوردن پا به صورت کاملا صاف و مستقیم به بیمار توصیه می‌شود. با گذشت زمان و بهبود وضعیت زانو، پزشک یا درمانگر بریس زانو را باز می‌کند. این کار به بیمار اجازه میدهد تا زانوی خود را با آزادی بیشتری حرکت دهد و یک دامنه حرکتی بزرگتر داشته باشید. هنگامی که بیمار به بهبود قابل قبولی دست یابد، تمرینات تقویتی بیشتری نیز توصیه خواهد شد؛ از جمله ورزش‌هایی مانند:
- قرار دادن عضله‌ی راست فموری ران روی غلتک
- گذاشتن عضله‌ی جانبی ران روی غلتک
- قرار دادن باند ایلیوتیبیال (ITB) روی غلت
- گذاشتن عضله‌ی کِشنده نیام پهن یا همان عضله ی تنسور فاسیا لاتا (TFL) روی غلتک
- قرار دادن عضله‌ی سرینی بزرگ (Gluteus Maximus) روی غلتک
- گذاشتن عضلات همسترینگ روی غلتک
- قرار دادن عضلات ساق پا روی غلتک
عمل جراحی تاندون زانو
کسانی که در ناحیه ی زانو دچار آسیب دیدگی شده اند و دچار پارگی تاندون زانو به صورت کامل شده اند، به عمل جراحی نیاز دارند؛ این افراد باید هر چه سریع تر تحت عمل جراحی توسط جراح متخصص قرار گیرند. زمانی که پارگی کامل تاندون به موقع درمان شود، جراح به طور مؤثرتری می‌تواند عملکرد زانو را بهبود بخشیده و بازگرداند. همچنین از کوتاه شدن و آسیب دیدن تاندون نیز جلوگیری می‌شود.
